ម្ជូរយុ ឬ ម្ជូរទ្រម៉ាង

ដោយ ស៊ា សុភា

 

«យុ» ឬអ្នកស្រុកខ្លះហៅ «ទ្រម៉ាង» (តទៅនេះខ្ញុំសូមហៅតែម្យ៉ាងថាយុ) ជាឈ្មោះរុក្ខជាតិមួយប្រភេទដែលសឹ្លកនិងផ្លែរបស់វាមានរសជូរ ហើយគេអាចប្រើការជាម្ជូរក្នុងគ្រឿងម្ហូបអាហារបាន។ ស្លឹកយុ ឬ «ម្ជូរយុ» មានរូបរាង ទ្រង់ទ្រាយស្រដៀងគ្នាទៅនឹងស្លឹកទ្រមូងដែរ (រូបលេខ១) ។ រុក្ខជាតិនេះពុំមានដុះពាសពេញ ហើយគេឯងស្គាល់គ្រប់ទិសទីឡើយ គឺឃើញមានដុះតែនៅតាមតំបន់ព្រៃខ្លះប៉ុណ្ណោះ ហើយក៏មិនសម្បូណ៌ដូចទ្រមូងដែរ។ សព្វថ្ងៃមានអ្នកខ្លះគាស់កូនយុ មកដាំនៅតាមភូមិផ្ទះតែម្តង ព្រោះងាយស្រួលដោយពុំចាំបាច់ចូលព្រៃដើររកដូចមុនទៀតក្នុងពេលត្រូវការ (រូបលេខ២)។ ម៉្យាងវិញទៀតប្រភេទម្ជូរនេះក៏កាន់តែក្រទៅផង។

ថ្វីដ្បិតតែយុ និងទ្រមូងមើលទៅស្រដៀងគ្នាក្តី ប៉ុន្តែនៅមានចំនុចដែលគេអាចសម្គាល់ភាពខុសគ្នាខ្លះរវាងរុក្ខជាតិទាំង២នេះដែរ។ ស្លឹកយុ (រូបលេខ៣) មានរូបរាងធំ និងវែងជាងស្លឹកទ្រមូងបន្តិច (រូបលេខ៤ ៖ ស្លឹកទ្រមូង)។ ចំណែកឯរសជាតិវិញ ស្លឹកយុ មិនជូរល្វីងដូចស្លឹកទ្រមូងទេ។

អ្នកស្រុកនៅភាគខាងជើងខេត្តសៀមរាបតែងតែបេះយកស្លឹក ឬត្រួយមកធ្វើជាម្ជូរក្នុងសម្ល ឬក្នុងម្ហូបផ្សេងទៀត។ អ្នកស្រុកតែងបេះយកត្រួយឬស្លឹកយុដែលនៅខ្ចីល្មម(ស្លឹកខ្ចីមានរសជាតិជូរជាងស្លឹកចាស់) មកធ្វើជាម្ជូរ។ ឯសម្លម្ជូរដែលឃើញជាញឹកញាប់គឺម្ជូរសាច់គោ, ម្ជូរឆ្អឹងជ្រូក, ម្ជូរសាច់ទា ឬមាន់, ម្ជូរត្រីស្រែជាដើម។ ក្រៅពីនេះ គេអាចធ្វើជាជ្រក់ក្រៅឆ្នាំង, ធ្វើខ្នប់កូនត្រី, ប្រហុកចិញ្ច្រាំអាំងខ្ចប់ជាមួយស្លឹកម្ជូរយុ និងម្ហូបមួយចំនួនទៀតជាដើម។
នៅទីនេះ ខ្ញុំគ្រាន់តែចង់លើកយកសម្លម្ជូរគ្រឿងស្លឹកយុឆ្អឹងជ្រូកជាឧទាហរណ៍មួយមកបង្ហាញ។ ចំពោះដំណើរទូទៅដើម្បីធ្វើសម្លនេះ មិនខុសគ្នាប៉ុន្មានពីសម្លម្ជូរគ្រឿងដទៃទៀតឡើយ ពោលគឺគ្រឿងសំខាន់ៗជាទូទៅមានដូចគ្នា គឺខ្ទឹម, រំដេង, ស្លឹកក្រូចសើច,ម្ទេស, ស្លឹកគ្រៃជាដើម។ ដំបូងគេត្រូវទៅបេះស្លឹកឬត្រួយយុមកហាន់ឲ្យរាងឆ្មារៗល្មម ដូចឃើញនៅរូបលេខ៥-៦។

ឯគ្រឿងដទៃទៀតត្រូវហាត់ឲ្យតូចល្មម (រូបលេខ៧)។ បន្ទាប់មកគេត្រូវដាក់ប្រេងបំពងគ្រឿងនិងស្លឹកក្រូចសើចឲ្យឈ្ងុយ ទើបដាក់សាច់ចូល និងកូរឲ្យសព្វ (រូបលេខ៨-៩)។ ពេលឃើញថាសាច់ចាប់ផ្តើមឆ្អិនបន្តិចហើយ ទើបគេដាក់ស្លឹកយុចូល និងចាក់ទឹកបន្ថែមតាមបរិមាណសមល្មម រួចដាក់រំងាស់ចោលលើភ្លើងដរាបដល់ឆ្អិន (រូបលេខ១០-១១)។ ឯរសសាប-ប្រៃ, ផ្អែម-ជូ ឬហិរ គឺអាស្រ័យទៅតាមចំណូលចិត្ត និងមាត់អ្នកទទួលទានរៀងៗខ្លួន។ ចុងក្រោយ នៅពេលសម្លឆ្អិន និងភ្លក់ត្រូវមាត់ហើយ ទើបគេលើកឆ្អាំងចេញពីភ្លើង រួចបង់ស្លឹកម្រះព្រៅ (នៅតំបន់ខ្លះហៅ «ព្រះព្រៅ» សូមមើលជំពូក៦, លេខរៀងទី៥៤) ចូលដើម្បីបន្ថែមក្លិនឲ្យកាន់តែឈ្ងុយ នឹងលើករសសម្លមួយកម្រិតទៀត (រូបលេខ១២)។