សម្លប្រូង

ដោយ សី ទូច និង ហេង សុផាឌី*

គ្រាន់តែឃើញឈ្មោះម្ហូបនេះ យើងអាចស្មានបានថាប្រហែលមិនមែនជាម្ហូបដែលគេស្គាល់ជាទូទៅទេ។ លុះពិនិត្យលទ្ធផលមកក៏ឃើញថាជាសម្លដែលមិនធ្លាប់ឃើញថាខ្មែរស្លដូច្នោះ មែន ដ្បិតសម្លនេះជាម្ហូបជនជាតិដែលរស់នៅក្នុងខេត្តមណ្ឌលគីរី, ក្រចេះនិងត្បូងឃ្មុំ។ ជនជាតិព្នងហៅថា «ត្រាវព្រូង» រីឯជនជាតិស្ទៀងដែលរស់នៅស្រុកមេមត់ក្នុងខេត្តត្បូងឃ្មុំឬក៏នៅស្រុកស្នួលក្នុងខេត្តក្រចេះវិញហៅថា «ឈឺប្រូង ឬប្រូង»។

គេអាចពោលថាសម្លនេះមិនមែនជាមុខម្ហូបដែលទទួលទានរាល់ថ្ងៃឬក៏ញឹកញាប់ឡើយ ដ្បិតគេច្រើនស្លតែក្នុងឱកាសជួបជុំគ្នាឬទទួលភ្ញៀវប៉ុណ្ណោះ។

ដើម្បីស្លគេមិនប្រើឆ្នាំងទេ គឺគេស្លដោយប្រើបំពង់ឫស្សី។ ដំបូងគេត្រូវរកឫស្សីពក ប្រវែង ពី៧០ស.ម. ឡើងទៅ (រូបលេខ១) យកមកកាត់ថ្នាំងខាងគល់សម្រាប់ធ្វើមាត់បំពង់ និងទុកផ្នែកខាងចុងជាបាត គឺថាធ្វើលំនាំតាមបំពង់ទឹកត្នោតឬបំពង់ឫស្សីសម្រាប់ដុតក្រឡានដូច្នោះ។ បន្ទាប់មកទៀតគេត្រូវរកឈើពីរកំណាត់ មានចំពាមខាងចុង សម្រាប់ទ្រឈើត្រង់មួយទៀតដែលជាបង្អែកបំពង់ឫស្សី និងរកផ្តៅ ឬកូនឈើវែងមួយសម្រាប់បុកបន្លែនិងសាច់ដែលគេបានញាត់បញ្ចូលក្នុងនោះហើយជាស្រេច។ ទាំងអស់នេះជាឧបករណ៍ស្ល (រូប លេខ២)។

បន្លែដែលបានឃើញ មានត្រប់ពុតលំញង, ត្រប់ក្រាមរមាស, ឃ្លោក, ល្ហុង, ចុងផ្តៅ, ម្ទេស, និងស្លឹកតូញ (រូបលេខ៣)។ ឯ សាច់វិញមិនកំណត់ឡើយថាជាសាច់អ្វី គឺអាស្រ័យលើការនិយមចូលចិត្ត។ ចំពោះគ្រឿងផ្សំវិញមាន ៖ អំបិល, ប៊ីចេង, ស្ករ, ប្រហុក, គល់ស្លឹកគ្រៃ, ខ្ទឹមស, ខ្ទឹមក្រហម, ជីររណារ ជីរនាងលក្ខណ៍ជាដើម។ លំដាប់លំដោយនៃការធ្វើ អាចសង្ខេបខ្លីដូចតទៅ ៖ គេចិត និងលាងសម្អាតបន្លែរួច គេច្រកទៅក្នុងបំពង់ឫស្សី បន្ទាប់មកទើបថែមគ្រឿងផ្សំ។ ឯសាច់វិញ គេត្រូវចម្អិនឲ្យរួចមួយសាសិនទើបហាន់ ឬបេះជាចំណិតតូចៗល្មមអាចញាត់ចូលក្នុងបំពង់ឫស្សីបាន។ ពេលញាត់ហើយទើបគេចាក់ទឹកចូលរហូតដល់៦០ភាគរយនៃបំពង់ឫស្សីរួចគេយកបំពង់ដែលមានអ្វីៗគ្រប់សព្វហើយនោះ ទៅដាក់ គងលើឈើដែលរៀបចំរួចហើយដើម្បីចម្អិន។ គេដុតភ្លើងពីក្រោមបំពង់នោះ (រូបលេខ ៤-៥) រហូតដល់ពុះនិងផុយបន្លែបន្តិច ទើបយកឈើវែងទៅបុកតិចៗ ដើម្បីឲ្យបន្លែនិងសាច់ច្របល់ចូលគ្នាបានល្អ (រូបលេខ៦-៧)។ លុះគេភ្លក់ទៅយល់ថាសមល្មមហើយ ទើបគេបង់ជីរចូលទៅក្នុងបំពង់ជាក្រោយ។លទ្ធផលបញ្ចប់ដូចឃើញនៅរូបលេខ៩ស្រាប់ គឺសម្លប្រូងដែលគេចាក់ចេញពីបំពង់ឫស្សីមកវិញ។