របរដាំកក់មូល

ដោយ គង់ វីរៈ

នៅប្រទេសកម្ពុជា កក់ដែលអាចយកមកប្រើប្រស់បនមាន២យ៉ាង គឺកក់មូលនិងកក់ជ្រុង។ ប្រយោជន៍នៃកក់ជ្រុងមិនខ្លងាំក្លដាចូកក់មូលទេ គឺគេយកមកត្បាញធ្វើកនេ្ទល តែពុំមានគុណភាពខ្ពស់ប្រើជាប់បនយូរឡើយ។ ម្ល៉ោះហើយ គេពុំដែលដាំកក់ជ្រុងជារបរសម្រាប់អាជីវកម្មនោះទេ គឺវាតែងដុះខ្លួនឯងនៅតាមបឹងនានា ហើយគេទៅច្រូតយកមកប្រើប្រស់។ ចំណែកឯកក់មូលវិញ អាចយកមកធ្វើកនេ្ទលដែលមានគុណភាពល្អ ម្ល៉ោះហើយគេសម្អតិសម្អងាយកមកជ្រលក់ពណ៌លើកគោមធ្វើកនេ្ទលក្រហមជាដើម។ នៅទីនេះ ខ្ញុំនឹងនិយាយតែអំពីកក់មូល ហើយនិយាយនោះសោតក៏នឹងលើកយកតែរបរដាំកក់តែប៉ុណ្ណោះ មិនយករឿងត្បាញកនេ្ទលដែលជាសិប្បកម្មមកពោលឡើយ។

កក់មូលមានឈេ្មរ៉ាះក្ខជាតិជាភាសាឡាតាំងថា Mariscus compactus ហើយជាដំណាំដែលគេដាំថែទាំ ពុំមែនចាំយកពីធម្មជាតិឯកឯងទេ។ ជាទូទៅ ធ្លបា់ឃើញគេប្រកបកសិកម្មនេះនៅតំបន់មួយចនេ្លទាះនេ្លធំនិងទនេ្លតូច ត្បិតវាលធំនេះមានលក្ខណៈជារនាម ដោយសារស្ងួតនៅខែប្រំង ហើយទឹកលិចនៅខែវស្សា។ ឧទាហរណ៍ដែលនឹងបង្ហញានេះ យកកមកពីតំបន់ល្វាឯម ខេត្តកណ្តាល។ ដំណាក់កាលផ្សេងៗនៃការដាំដុះពុំខុសគ្នានឹងធ្វើស្រែប៉ុន្មនាឡើយ សូម្បីតែរយៈពេលក៏អាចប្រៀបធៀបគ្នាដែរ ត្បិតបើជាប្រភេទកក់ស្រាល គឺបនផលក្នុងរវាងបីខែ បើជាប្រភេទកក់ធ្ងន់វិញ គឺឲ្យផលក្រោយពេលចាប់ផេ្តមីប្រំមួយខែ។ សូមបពា្ជកា់ថាបច្ចុប្បន្ននេះ គេពុំនិយមដាំពូជកក់ធ្ងន់ទៀតទេ ដូចេ្នះខ្ញុំនឹងលើកយកដំណាំកក់ស្រាលមកនិយាយ។ នៅពេលទឹកស្រកជាទូទៅ ហើយបឹងបួរនានាក៏ស្រកមកត្រឹមកម្ពស់មួយល្មមនឹងចាប់ផេ្តមីការងារដាំដុះបន គេចាប់លើកភ្លឺ ធ្វើថ្នលា សាបគ្រាប់កក់នោះ។ ការលើកភ្លឺនោះ គឺធ្វើដូចស្រែដែរ មានដាក់ជីរធម្មជតាដិចូជាជីរអាចម៍គោជាដើម ដើម្បី9សំណាបកក់នោះលាស់ចេញបនល្អ (រូបលេខ១)។ លុះសំណាបលាស់ចេញបនប្រមាណមួយចង្អុលដៃឬវែងជាងនេះបន្តចិ បើនិយាយពីរយៈពេលគឺក្នុងរវាង១អាទិត្យក្រោយមក គេដកសំណាបនោះទាំងគុម្ពមួយសាសិន យកមក “ស្លូង” ពោលគឺបំបែកកូនកក់ពីថ្នលាមកដាក់ស្រែក្នុងរវាង១០ថ្ងៃទៅកន្លខែះដែរ ដើម្បីធ្វើ9ទូលាយអាច9កូនកក់លូតលាស់បនល្អ។ បន្ទបា់មកទើបគេដកជាលើកទី២ ដោយបំបែកកូនបីឬបួនដើមយកមកស្ទូងជាបងើ្ហយ (រូបលេខ២)។

មិនយូរប៉ុន្មនាស្រែកក់នេះក៏ដូរទិដ្ឋភាពទៅរបៀបជាស្រែដែលដាំស្រូវ តែដើមកក់នោះមើលទៅបែកគុម្ពសេ្អកស្កជាះងស្រូវ (រូបលេខ៣)។ មិនយូរប៉ុន្មនាក្រោយមកទៀត កក់នោះចេញផ្កកានា់តែណែនណាន់ជាងមុន (រូបលេខ៤)។ ផ្កកាក់មូលនោះមានបង្ហញានៅរូបលេខ៥។ កម្ពស់កក់នោះអាចខុសគ្នាទៅតាមដី។ បើដីល្អមានទឹកគ្រប់គ្រាន់ អាចលូតដល់ទៅ១ម៉ែ្រត៧តឹក បើពុំដូច្នោះទេ អាចត្រឹមកម្ពស់១ម៉ែត្រ២តឹកប៉ុណ្ណោះ។ ពេលដកពីស្រែមក គេកាត់យកផ្កាណាដែលទុំល្អទុកធ្វើជាគ្រាប់ពូជទៅឆ្នាំក្រោយ រួចទើបដឹកយកមកផ្ទះ (រូបលេខ៦)។

កក់មួយដើមៗ គេច្រៀកបនបីទៅបួនចម្រៀក (រូបលេខ៧) ដោយប្រើឧបករណ៍សាមពា្ញមួយហៅថាដែកច្រៀក (រូបលេខ៨)។ ប៉ុណេ្ណហើះយក៏ពុំទាន់អស់ផលឡើយ ត្បិតគេយកសាច់ដែលសល់កណ្តលា ហៅថា “ពុង” ឬ “មុខ” មកធ្វើជាខ្សែចំណងសម្រាម់ចងយួររបស់ស្រាលបន។ សព្វៃថ្ងនេះមានគេចាប់ផ្តើមទិញ “ពុង”នៅតំបន់នេះ ដើម្បីយកមកផលិតក្រដាស (តាមការអះអាង4ការស្មនារបស់អ្នកស្រុក)។ រីចម្រៀកល្អបីឬបួនក្នុងមួយដើមនោះ គេហាល9ស្ងួត ហើយបេះទៅឲ្យអ្នកដែលប្រកបអាជីវកម្មត្បាញកនេ្ទល (រូបលេខ៩)។