ត្នោត

ដោយ ឃុត សុខាន

នរណាក៏ដឹងដែរថាស្រុកខ្មែរនេះសម្បូណ៌ទៅដោយដើមត្នោតណាស់ (ពាក្យរុក្ខជាតិហៅថា Borassus flabellifer)គ្រាន់តែខេត្តខ្លះមានច្រើន ខេត្តខ្លះមានតិច។ បើនៅតាមទីស្រែខ្លះៗផង ក្រឡេកភ្នែកទៅភ្លាមឃើញថាត្នោតសម្បូណ៌ជាងមនុស្សទៅទៀត។ ដូច្នេះហើយខ្មែរប្រហែលជាពូកែយកត្នោតមកប្រើប្រាស់ជាងអ្នកជិតខាងខ្លួនទៅទៀត ត្បិតគ្មានផ្នែកណាមួយនៃត្នោតដែលឥតប្រយោជន៍ឡើយ។ ប្រយោជន៍នៃដើមត្នោតនោះ សូម្បីតែក្នុងកំណាព្យកាព្យឃ្លោង ឬចម្រៀងចាប៉ីអ្វីៗជាដើម ក៏រៀបរាប់សព្វគ្រប់ហើយដែរ នេះពុំគិតពីការសិក្សារបស់រុក្ខវិទូផង។ ដូច្នេះគឺជារឿងទូទៅដែលខ្មែរដឹង ពុំចាំបាច់យកមកអធិប្បាយវែងឆ្ងាយទៀតឡើយ។ ដែលខ្ញុំចង់បង្ហាញនៅទីនេះ គឺបច្ចេកទេសពុះច្រៀកដើមត្នោតសម្រាប់យកទៅប្រើប្រាស់ធ្វើសម្ភារៈ ដូចជាធ្នឹមផ្ទះ (រូបលេខ១), រត (រូបលេខ២), ជណ្តើរ, រនាប, ស្ពាន (រូបលេខ៣), រានខ្ទឹមជាដើម។ ម៉្យាងទៀតខ្ញុំពុំយកបច្ចេកទេសដែលប្រើឧបករណ៍ទំនើប ដូចជារណាម៉ាស៊ីនមកបង្ហាញទេ គឺនិយាយតែពីបច្ចេកទេសជាប្រពៃណីដែលមានពីមុនមក។

គេត្រូវការកម្លាំងមនុស្សពីរបីនាក់ និងឧបករណ៍សំខាន់ៗមួយចំនួន មានពូថៅ, ផ្លែពូថៅធំ, ស្នៀតឈើធំចំនួនបី, អន្លូងសម្រាប់ដំ (រូបលេខ៤) និងឧបករណ៍ម៉្យាងដែលអ្នកស្រុកខ្លះហៅថា កសេះ (រូបលេខ៥)។ ត្នោតដែលគេកាប់រំលំតែងតែជាត្នោតចាស់ ត្បិតទាល់តែដូច្នេះទើបរឹងមាំជាប់យូរអង្វែង ប្រើការបានល្អ។ ដើម្បីពុះបានជាចម្រៀកយកមកប្រើ ការ ជាដំបូងគេយកពូថៅទៅឆូត ហើយកាប់ដេញតគ្នាឲ្យបានមួយខ្សែតាមបណ្តោយត្នោតនោះ (រូបលេខ៦)។

ក្រោយមកគេយកផ្លែពូថៅធំទៅបោះបើកមុខឲ្យបែកត្រង់គល់សិន ទើបយកស្នៀតឈើទៅស៊កតាមស្នាមប្រេះ (រូបលេខ៧) ដោយយកអន្លូងឈើធំទៅសំពងញាត់ស្នៀតចូលឲ្យជ្រៅ ដើម្បីបែកដល់សាច់ក្នុង (រូបលេខ៨)។ គេធ្វើរបៀបនេះបន្តគ្នាលើខ្សែគំនូសដដែលរហូតដល់ចុងម្ខាងទៀត ដើម្បីឲ្យដើមទាំងមូលនោះប្រេះរហែកជាពីរតែម្តង (រូបលេខ៩)។ គេយកមួយចំហៀងៗនោះមកច្រៀកតទៅទៀតតាមចំនួនដែលត្រូវការ ដោយធ្វើតាមវិធីដដែល។ ពេលនោះគេយកកសេះមកចាំងយកសាច់ស្ពោតខាងក្នុងដែលមិនត្រូវការចេញ បើយកទៅប្រើជាគ្រឿងផ្ទះគេតែងតែចាំងសម្បកចេញ ហើយរំលីងឲ្យស្អាត (រូបលេខ១០)។ កម្រាស់ចម្រៀកនីមួយៗនោះមិនទៀងថាស្តើងឬក្រាស់ឡើយ គឺតម្រូវទៅតាមការប្រើប្រស់ ឧទាហរណ៍ ក្តារស្ពាន ឬក៏ផ្ទោង ផ្លាន និងកាំចណ្តើរ អាចមានកម្រាស់ខុសៗគ្នា (រូបលេខ១១)។ ម៉្យាងទៀតរានដាំខ្ទឹមផង គេតែងតែទុកសម្បកដើមត្នោតឲ្យជាប់នៅដដែល មិនចាំងយកចេញឡើយ។