មាន់ឆ្កាង

ដោយ អាំង ជូលាន

ក្នុងជំនឿដែលទាក់ទងនឹងអមនុស្សគ្រប់បែបយ៉ាង រាប់តាំងពីទេពដែលគេគោរពរហូតមកដល់ខ្មោចដែលគេយល់ថាថោកទាប គួរឲ្យខ្ពើមរអើម បើនិយាយពីតង្វាយ ឬសំណែនផ្សេងៗនោះឃើញថាមានច្រើនបែបច្រើនយ៉ាងណាស់ ពុំងាយនឹងរាប់អស់ឡើយ។ ប៉ុន្តែជាទូទៅគេអាចនិយាយថា តង្វាយប្រភេទណាជាតង្វាយសម្រាប់ទេព ដែលមនុស្សរាប់រក ហើយតង្វាយប្រភេទណាទៀតដែលគ្រាន់តែជាសំណែន ដើម្បីបញ្ជូនភូតនានា ដែលគេពុំស្គាល់សញ្ញាណច្បាស់ឲ្យទៅឆ្ងាយ។ ក្នុងពពួកអមនុស្សដែលគេគោរព បើពោលពីតង្វាយគឺជួនកាលត្រូវរាប់បញ្ចូលភ្លេងនិងរបំាទៀតផង ដូច្នេះហើយបានជាមានពាក្យថា “ថ្វាយភ្លេង”។ កុំថាឡើយដល់ទៅ “គ្រូ” ដែលខ្ពង់ខ្ពស់ ដូចជាព្រះឥសូរជាដើម (ឧទាហរណ៍ ក្រុមរបំាព្រះរាជទ្រព្យតែងតែធ្វើពិធី “សំពះគ្រូ” មួយឆ្នាំម្តង) សូម្បីតែអមនុស្សប្រភេទអារក្សដែលគេស្គាល់ទូទៅនៅក្នុងជំនឿជីវចល ក៏ចូលចិត្តភ្លេងនិងរបំានេះខ្លាំងដែរ។

បើនិយាយពីពួកខ្មោចដែលគេពុំរាប់រកវិញនោះ ក៏យើងនៅតែឃើញថា ជាញឹកញយគេរៀបចំសំណែនឲ្យដែរ ដើម្បីធ្វើឲ្យពពួកអ្នកអត់ឃ្លានទាំងនោះបានស្ងប់ចិត្តមួយគ្រា មិនបៀតបៀនមនុស្សក្នុងពេលកំពុងធ្វើបុណ្យ។ នៅតំបន់អង្គរគេតែងហៅពួកទាំងនោះថា “មារការ” ពោលគឺអាចមកជាមារសត្រូវក្នុងពេលកំពុងធ្វើកិច្ច ដ្បិតដោយសារការស្រេកឃ្លាន ពួកនោះ “ដោយរោយ” មកតាមគេឯង (គឺខ្មោចដែលគេអន្ទងរាប់រក) កាលណាមានបុណ្យអ្វីមួយ។ ត្រង់នេះខ្ញុំសូមលើកឧទាហរណ៍យ៉ាងសង្ខេបមួយមកបង្ហាញ ដែលបានឃើញនៅភូមិសម្បូណ៌ ក្នុងខេត្តកំពង់ធំជាច្រើនលើកច្រើនសា។ បុណ្យដែលអ្នកស្រុកធ្វើយ៉ាងគគ្រឹកគគ្រេងនោះ គឺធ្វើជាមួយអ្នកតាពីរដែលប្រចាំភូមិរបស់គេ មួយជា “ចាស់ស្រុក” មួយទៀតហាក់ដូចជាសេនា។ ខ្ញុំមិននិយាយពីកិច្ចអ្វីទាំងអស់ដែលធ្វើឡើងឆ្ពោះត្រង់ទៅរកអ្នកតាទាំងនោះឡើយ គឺងាកមកមើលតែកិច្ចដែលធ្វើសំដៅឲ្យខ្មោច ព្រាយដែលគេមិនរាប់រកនោះ។ បើមើលរូបលេខ១ យើងឃើញថាគេតម្រៀបរណ្តាប់សំណែនផ្សេងៗជាមួយជួរនៅផ្ទាល់ដីមួយកន្លែងជាបណ្តោះអាសន្នសិន។ ក្នុងនោះមានសង្ឃឹក ពែជាដើម ដែលមានអាហារ ហើយដែលគេច្រូចស្រាជាសំណែន (រូបលេខ២-៣)។ មិនតែប៉ុណ្ណោះទេ មានរទេះ (រូបលេខ៤) និងសត្វ ដូចជាសេះ (រូបលេខ៥) និងដំរី (រូបលេខ៦) ដែលសុទ្ធតែផ្ទុកអាហារសំណែន។ នេះបង្ហាញថា សំណែនទាំងនោះសម្រាប់ “បញ្ជូន” ភូតថោកទាបដែលនិយាយខាងលើនេះឲ្យទៅឆ្ងាយ កុំឲ្យមករវីរវល់នៅកន្លែងបុណ្យ។ បើមើលរូបលេខ៧ផងឃើញថា មានវត្ថុហៅថា “ឃ្នាង” ដែលធម្មតាជាឧបករណ៍សម្រាប់ធ្វើទោសមនុស្ស។ មានន័យថា ទាំងនេះពុំមែនជាអមនុស្សដែលគេស្រឡាញ់រាប់អានឡើយ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះសោត នៅពេលចាប់ផ្តើមពិធីគេនាំគ្នាប្តូរទីតាំងសំណែនទាំងនោះ គឺថាគេនាំយកទៅទុកឆ្ងាយបន្តិចពីកន្លែងធ្វើបុណ្យ នៅម្ខាងផ្លូវដែលគេចាត់ទុកថាក្រៅបរិវេណភូមិ (រូបលេខ៨-៩)។ បើពិនិត្យរូបទាំងពីរខាងក្រោយនេះបន្តិចយើងឃើញថា មានសំណែនមួយប្រភេទទៀតហៅថា “មាន់ឆ្កាង”។ កាលមុននឹងហែ មាន់ឆ្កាងនេះគេដាក់នៅចុងជួរ (សូមមើលរូបលេខ១ឡើងវិញ ឬក៏រូបពង្រីកលេខ១០)។

មាន់ឆ្កាងនេះ បើយកមកពិចារណាឃើញថា មនុស្សបោកខ្មោចទាំងស្រុង។ ឆ្កាងនោះពុំមែនមានន័យថាជាទារុណកម្មឡើយ តែគឺឆ្កាងដើម្បីសម្ញែងឲ្យឃើញថា សំណែននោះធំដុំណាស់។ តាមពិតទៅ កាលដែលរៀបចំធ្វើមាន់ឆ្កាងនោះ (រូបលេខ១១-១២)អ្នកធ្វើមានការប្រុងប្រយ័ត្នណាស់ គឺធ្វើយ៉ាងណាឲ្យស្បែកទាំងមូលដែលមានស្លាបពាសពីលើនោះ លាតសន្ធឹងបានដោយពុំរហែកដាច់ចេញពីគ្នា។ លទ្ធផលគឺថា សាច់មាន់ទាំងមូលដែលបានមកទុកដាក់ក្នុងកញ្ច្រែងមួយសម្រាប់មនុស្ស (រូបលេខ១៣)។ រីឯមាន់ទាំងមូល រាប់តាំងពីចំពុះដល់ក្រញ៉ាំជើង តែដែលគ្មានសាច់បន្តិចសោះនោះ គឺយកទៅត្រដាងឲ្យខ្មោច (រូបលេខ១៤)។

ទោះបីជាមាន់ឆ្កាងកើតឡើងពីមាន់ពិតប្រាកដ ពោលគឺពុំមែនធ្វើពីដើមចេកឬធាងចេក ដូចជាសេះនិងដំរីក្តី ក៏នៅតែជាការបន្លំភ្នែក ដែលមនុស្ស “ឧបកិច្ច” បំភាន់ខ្មោចតែប៉ុណ្ណោះ។ ប្រការនេះធ្វើឲ្យខ្ញុំគិតដល់មាន់ឆ្កាងដែលមនុស្សមកពីទីឆ្ងាយជិត និយមយកមកថ្វាយ “យាយទេព” ដែលសព្វថ្ងៃធ្វើពីស៊ីម៉ងត៍ដាក់នៅក្រោមដើមជ្រៃនៅរង្វង់មូលមួយនៅកណ្តាលក្រុងសៀមរាប។ យើងដឹងថា ពុំឆ្ងាយពីនោះមានទេពដែលគេគោរពបូជាថាជាទីសក្ការៈខ្លាំងណាស់ ពោលគឺ “នាងចេកនាងចម” ដែលគេតម្កល់នៅក្នុងហោមួយយ៉ាងប្រណីត។ តើយាយទេពនេះដើមឡើយគ្រាន់តែជាខ្មោច “តាមផឹក” ឬ “ដោយរោយ” តាមនាងចេកនាងចមទេឬអ្វី?