ភោគផល

ដោយ ក. សុខ ច័ន្ទធីតា

កង្វល់ធំបំផុតរបស់មនុស្សជាតិទាំងមូលមុនដំបូងបង្អស់គឺការរកអាហារមកចម្អែតក្រពះហើយតពីនោះមកទៀតគឺ ការរៀបចំខ្លួនឲ្យមានគ្រួសារបន្តញាតិផៅជាដើម។ និយាយសង្ខេបមួយម៉ាត់មកគឺរកអ្វីជាភោគផលទៅអនាគតជិត ឬឆ្ងាយ។

មនុស្សជាតិទាំងមូលចាប់ផ្តើមពីសង្កេតខ្លួនឯងទៅហើយឃើញថាកាលណាស្រីនិងប្រុសភប់ប្រសព្វគ្នាតាមផ្លូវភេទ តែងមានផ្លែផ្កាដែលចេញតពីនោះគឺថាជាកូន។ ហេតុនេះហើយឧទាហរណ៍ដែលជាក់ស្តែងនឹងភ្នែកនេះក្លាយទៅជាគំរូក្នុងជំនឿ ព្រមទាំងកិច្ចពិធីនានាដែលទាក់ទងនឹងភោគផលទៅអនាគត។ «ខ្មាសប្រុស» និង«ខ្មាសស្រី»(ប្រដាប់ភេទប្រុស និងប្រដាប់ភេទស្រី)ទៅជានិមិត្តរូបក្នុងជំនឿ និងកិច្ចពិធីនោះ។ បើយើងពិនិត្យទៅកិច្ចដែលទាក់ទងនឹងកសិកម្មប្រការដែលលើកមកនេះឃើញជាក់ស្តែងណាស់។ កុំថាឡើយតែនៅប្រទេសកម្ពុជា បើយើងក្រឡេកមើលទៅប្រទេសជប៉ុនដែលជាប្រទេសជឿនលឿនយ៉ាងខ្លាំងក្នុងបច្ចេកវិទ្យាទំនើបក៏ធ្វើកិច្ចពិធីដែលយកខ្មាសប្រុសស្រីនេះមកប្រើ នៅតែមានប្រារព្ធឡើងជារៀងរាល់ឆ្នាំ ហើយតែងតែទាក់ទងនឹងកសិកម្មជាពិសេសនឹងដំណាំស្រូវ។ កិច្ចពិធីទាំងអស់នោះសុទ្ធសឹងជាបុណ្យដែលប្រជាជនកុះករមករួបរួមប្រារព្ធ ហើយធ្វើឡើងក្នុងក្របខ័ណ្ឌសាសនា Shintoជានិច្ច ពោលគឺសាសនាជប៉ុនដែលមានមូលដ្ឋានជាជីវចលហើយដែលចាស់យូរយារណាស់មកហើយស្មើនឹងកំណើតប្រជាជនជប៉ុនដែរ។ ជួនកាលក្នុងបុណ្យនោះគេនាំគ្នាហែរូបសំណាកធំមួយ ដែលធ្វើតាមអង្គជាតិបុរសសុទ្ធសាធ ហើយស្រែកបញ្ជៀវអឺងកងតាមផ្លូវទាំងស្រីទាំងប្រុស មុននឹងចូលទៅដល់ក្នុងព្រះវិហារ Shinto។ ជាមួយគ្នានោះមានក្រុមមនុស្សស្រីដែលទើបនឹងពេលវ័យស្លៀកប៉ឹងបន្តិចបន្តួចស្ទើរនឹងអាក្រាតនាំគ្នាសែងរូបអង្គជាតិបុរសដើរជាក្រុមដែរ។ ឧទាហរណ៍របៀបនេះគេហៅថា Kanamara Masturi ។ ជួនកាលទៀតវត្ថុដែលសែងដង្ហែនោះមិនឆ្លាក់ឲ្យចេញជារូបរាងអង្គជាតិឲ្យច្បាស់តែម្តងទេ តែគឺជាសសរធំមួយដែលមានលម្អនៅចុង។ ពេលដែលហែដល់មាត់ទ្វារវិហារ Shinto អ្នកសែងទាំងនោះនាំគ្នាស្រែក ហើយរុញសសរនោះទៅមកៗនៅមាត់ទ្វារតែម្តងមុននឹងចូលទៅក្នុងបរិវេណវិហារ ដែលជាការសម្តែងឲ្យឃើញច្បាស់ពីការរួមភេទ(សូមកុំភេ្លចថា «ទ្វារ»ជានិមិត្តរូបនៃភេទស្រី)។ បុណ្យប្រភេទនេះគេហៅថា Bonden Matsuri ។ ជួនកាលទៀត គឺពុំមែនជារូបអង្គជាតិមនុស្សប្រុសទេដែលគេហែនោះ តែគឺជាខ្មាសស្រីតែម្តង រីឯបរិវេណព្រះវិហារនោះសោតក៏មានថ្មធម្មជាតិដែលមើលទៅឃើញដូចជាខ្មាសស្រីដែលគេតម្កល់ក្នុងរោងមួយជាប្រចាំដែរ។ បុណ្យរបៀបនេះគេហៅថា Ososo Matsuri។

នៅប្រទេសកម្ពុជាវិញកិច្ចពិធីដែលទាក់ទងនឹងភោគផលតែងតែផ្អែកគំនិតទៅលើជំនឿជីវចលជាមូលដ្ឋាន ដែរទោះបីជាមានពុទ្ធសាសនាមកលាយឡំ ក៏គ្រាន់តែជាសម្បកក្រៅប៉ុណ្ណោះ។ តែនៅបុរាណកាលវិញព្រហ្មញ្ញសាសនាហាក់ដូចជារលាយចូលគ្នាជាមួយជីវចលច្រើនជាង។ នាងខ្ញុំមិនរៀបរាប់វែងឆ្ងាយទៅទៀតទេក្នុងចំណុចនេះ អ្នកអានអាចនឹងមើលសៀវភៅខ្លះដូចជា មនុស្សនិងដី ឬក៏ព្រះលិង្គ ឬមួយទៀត ដំណើរជីវិតខ្មែរមើលតាមពិធីឆ្លងវ័យ ជាដើម។ តែតទៅនេះជាការរំលឹកខ្លះៗប៉ុណ្ណោះ អំពីគំនិតដែលបាញ់ទៅរកភោគផលតាម រយៈភេទឬការរួមភេទ។

នៅក្នុងមង្គលការ បើយកតែសម្តីអាចារ្យយើងអាចឮពាក្យថា «ទឹកអង្គ បំពង់ខ្ចី» ដែលជាពាក្យនិយាយស្ទើរតែត្រង់ ឥតបញ្ឆិតបញ្ឆៀងពីការរួមភេទ។ បើមើលទៅគ្រឿងរណ្តាប់ធ្វើកិច្ចផ្សេងៗក៏ឃើញគំនិតនោះច្បាស់ដែរ ដូចជាត្រល់និងចិញ្ចៀនដែលគេចងភ្ជាប់ជាមួយ ហើយដែលគេដោតនៅកញ្ជើអង្ករសម្រាប់ធ្វើកិច្ចហៅថា«អង្កររាប»(រូបលេខ១)។នៅរូបលេខ២យើងឃើញថាពេលដែលគេបង្វិលពពិលគ្រប់ជុំហើយ លោកអាចារ្យក៏ប្រមូលពពិលទាំង៣យកមកផ្លុំបង្ហុយផ្សែងទៅរកគូស្វាមីភរិយា។ ផ្សែងនោះពុំគឺអ្វីក្រៅពីលទ្ធផលនៃទៀនដែលគេបិទភ្ជាប់ទៅនឹងពពិលដែលអ្នកនៅជុំវិញនាំគ្នាបង្វិលនោះឡើយ។ រីឯអ្វីជាទៀន អ្វីជាពពិលនោះ នាងខ្ញុំពុំចាំបាច់រៀបរាប់ទេ ជាការរំលឹកសូមអានអត្ថបទនៅជំពូកទី២ លេខរៀងទី២៣។ រីឯការរាំដាវដែលអ្នករាំដកផ្លែពីស្រោមហើយញាត់ចូលទៅវិញ ថែមទាំងច្រៀងជាមួយផង និងការបើកតៀបបាយព្រះស្រីជាដើម ក៏សុទ្ធតែជាកិច្ចដែលមានន័យដូចគ្នា ហើយគ្មានអ្វីលំបាកនឹងយល់ទេ(រូបលេខ៣-៤)។ នៅរូបលេខ៥ យើងឃើញលោកអាចារ្យលើកដៃប្រណម្យផ្កាស្លាសិនមុននឹងបក។ យើងដឹងហើយថារបៀបរបបកិច្ចទាក់ទងនឹងផ្កាស្លានេះមានច្រើនបែបយ៉ាងខុសៗគ្នា តែយ៉ាងណាក៏ដោយមើលតែរូបនេះទៅក៏អាចជ្រួតជ្រាបហើយថា ផ្កាស្លាជាវត្ថុរណ្តាប់មួយសំខាន់ខ្លាំងណាស់។ បើអានអត្ថបទមួយឈ្មោះថា Fleur d’aréquier et cérémonie de mariage គេនឹងឃើញថាផ្កាស្លាដែលពុំទាន់បកជាផ្ទៃមនុស្សស្រីដែលពពោះ រីឯគ្រាប់ផ្កាដែលនៅខាងក្នុងជាទារកដែលនឹងចេញមកនៅអនាគត។

ដូចបាននិយាយពីលើមកហើយថា ក្នុងវិស័យកសិកម្មនៅតាមជនបទ និមិត្តរូបនៃភេទ និងការរួមភេទនេះធំធេងណាស់។ ទាំងខ្មែរ ទាំងឥណ្ឌា ព្រមទាំងសាសន៍ដទៃច្រើនរាប់មិនអស់ទៀតសុទ្ធសឹងចាត់ទុកវត្ថុធម្មជាតិ ដូចជាដុំថ្ម ឬដំបូកកណ្តៀរដែលឃើញនៅរូបលេខ៦នេះជាអង្គជាតិប្រុស។ ឥណ្ឌាខ្លួនឯង មុននឹងឈានមកដល់ការឆ្លាក់លិង្គឲ្យមានរូបរាងជាធរណីមាត្រនោះក៏ជឿដូចតែខ្មែរដែរ គឺថាលិង្គដែលជាធរណីមាត្រគ្រាន់តែជាការ វិវឌ្ឍន៍រូបរាងនៃដុំថ្មឬដំបូកធម្មជាតិមកតែប៉ុណ្ណោះ។ ទោះបីជាមានលិង្គធរណីមាត្រដែលហៅថា«ស្ថាបិតលិង្គ» ហើយក្តី ក៏គេនៅតែគោរពប្រភេទដើមដែលហៅថា «ស្វយម្ភូលិង្គ» ជាមួយគ្នាដែរ។ ដូច្នេះហើយបានជាខ្មែរបុរាណមានរូបទាំងពីរប្រភេទនោះ។ នៅខេត្តកំពតមានប្រាសាទឥដ្ឋមួយចំនួនសាងឡើងរវាងស.វ.ទី៥-៦ ហើយដែលក្នុងនោះគ្មានប្រតិមាអ្វីដែលមនុស្សឆ្លាក់ពិតប្រាកដទេ តែមានលិង្គថ្មធម្មជាតិដែលដុះចេញមកឯកឯង គ្រាន់តែគេរំលីងជ្រុងបន្តិចបន្តួច (រូបលេខ៧-៨)។ នៅខេត្តតាកែវមានប្រាសាទឥដ្ឋមួយដែលប្រហែលជាសាងនៅ ស.វ.ទី១១ឈ្មោះថា «ថ្មដុះ» ត្បិតក្នុងនោះប្រតិមាដែលមនុស្សជាន់ដើមគោរពគឺថ្មធម្មជាតិធំមួយដែលលូតចេញពីផ្ទៃថ្មរាបមកលើកម្ពស់ប្រមាណ៦ម.(រូបលេខ៩-១០)។ ឯលិង្គដែលឆ្លាក់តាមរូបរាងធរណីមាត្រក៏សម្បូណ៌ណាស់ដែរ(រូបលេខ១១-១២)។

ឯអ្វីដែលជារូង ឬល្អាងតូចធំ គេចាត់ទុកថាជាគូនឹងលិង្គ ហើយតាងឲ្យភេទស្រីឬខ្មាសស្រី។ នៅភ្នំប្រសិទ្ធមានប្រាសាទឥដ្ឋមួយសាងនៅស.វទី៧ ប្រាសាទនោះពុំមានដំបូលឡើយ (រូបលេខ១៣)គឺគេសាងឡើងដើម្បីគ្របដណ្តប់បរិវេណមួយជាទីសក្ការៈហើយដែលជា«រូង»មួយមានថ្មបាំងពីលើ។ តាមពិតរូងនោះស្ទើរតែពុំមានជម្រៅអ្វីប៉ុន្មានឡើយ តែគេគោរពហើយជាពិសេសសព្វថ្ងៃនេះគេមកបន់ស្រន់សុំកូនទៀតផង។ ដោយនិមិត្តរូបនោះជាស្រីដូច្នេះហើយបានជារូបសំណាកដែលគេតម្កល់សម័យថ្មីនេះជារូបស្រី (រូបលេខ១៤)។

ទីធម្មជាតិខ្លះទៀតមាននិមិត្តរូបទាំងពីរនេះផ្សំគ្នាស្រាប់ដូចជាឧទាហរណ៍នៅភ្នំព្រះធាតុខេត្តកំពង់ឆ្នាំងជាដើម។ បើមើលពីចម្ងាយគេឃើញថ្មមួយដុំធំ ងើយចេញមកផុតរុក្ខជាតិនានា ដែលអាចគិតថាជាស្វយម្ភូលិង្គ(រូបលេខ១៥)។ លុះទៅដល់ទីនោះតែម្តង យើងឃើញថាមានល្អាងមួយនៅខាងក្នុង(រូបលេខ១៦-១៧)។ ទីនេះមានការគោរពបូជាតាំងតែពីសម័យបុរាណម្ល៉េះ ដ្បិតមានការចាំងភ្នំនេះឲ្យចេញជាខឿនជាថ្នាក់ ហើយគ្របដណ្តប់ដោយថ្មបាយក្រៀមផង។ បើនៅលើតំបន់ភ្នំគូលែនវិញសូម្បីតែនៅបាតស្ទឹងក៏ជួនកាលយើងឃើញមានឆ្លាក់លិង្គនិងយោនីជាប់នៅជាមួយគ្នា(រូបលេខ១៨)ដោយសារទឹកដែលហូរកាត់លើនោះ ហាក់ដូចជាទឹកដែលចេញពីការរួមភេទដែរ គឺថានឹងទៅស្រោចស្រព្វលើដំណាំដាំដុះនៅទីជិតឬឆ្ងាយពីនោះឲ្យកើតភោគផល។

មានចំណុចមួយដែលនាងខ្ញុំចាប់អារម្មណ៍គឺត្បាល់និងអង្រែ។ ជាទូទៅយើងដឹងហើយថាវត្ថុជាគូនឹងគ្នានេះមិនអាចមានមួយអត់មួយបានឡើយ បើមានតែត្បាល់ក៏ឥតប្រយោជន៍ បើមានតែអង្រែក៏គ្មានបានការហើយក្នុងកិច្ចពិធីគេអាចយកទៅប្រើក្នុងកិច្ចបុកល័ក្កជាដើម។ នៅរូបលេខ១៩ យើងឃើញមានត្បាល់ធ្លុះគូទនិងអង្រែមួយនៅថ្មីទាំងពីរ ដែលអ្នកស្រុកយក ទៅដាក់នៅកន្លែងខ្ទមអ្នកតា។ ត្រង់នេះប្រការដែលគូទត្បាល់នោះធ្លុះដោយមានអង្រែនៅជាមួយផង មិនពិបាកអ្វីនឹងយល់ឡើយ។ នាងខ្ញុំយល់ថានេះជាគំនិតដើម ប៉ុន្តែដល់យូរៗទៅឲ្យតែមានពាក្យថាត្បាល់ ក៏គេភ្ជាប់និមិត្តរូបនេះជាមួយដូចគ្នា។ នៅរូបលេខ២០ យើងឃើញថាគេយកត្បាល់មួយដែលជាត្បាល់កិនទៅតម្កល់នៅជាមួយប្រាសាទបុរាណ ដែលស្ថិតនៅក្នុងបរិវេណវត្ត។ នាងខ្ញុំយល់ថា ថ្វីត្បិតតែគ្មានអង្រែមែន តែត្បាល់របៀបនេះគេតែងតែយកមកកិនម្សៅ ហើយដែលហូរចេញមកជាទឹកសៗ ដែលគិតបន្តិចទៅក៏អាចយល់ហើយ។ ប្រការដែលគួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍ទៅទៀតអាចពិចារណាតាមរយៈរូបលេខ ២១។ នេះជាចម្លាក់ស្តើងចេញជារូបផ្នែកខាងក្រោមនៃត្បាល់កិន ដែលច្បាស់ជាគេឆ្លាក់នៅសម័យក្រោយប៉ុណ្ណោះ។ យើងឃើញថាមានមាត់ចំពួយសម្រាប់បង្ហូរទឹកម្សៅ ហើយនៅកណ្តាលមានរន្ធបញ្ចុះស្នូល។ មើលទៅរូបនេះឃើញច្បាស់ហើយថា ពុំអាចយកទៅប្រើការអ្វីបានឡើយត្បិតនេះជាចម្លាក់នៅមាត់ទ្វារមនុស្សចេញចូល ហើយប្រសិនបើកិនម្សៅមែន ក៏ពុំដឹងជាត្រងយកទឹកម្សៅនោះតាមវិធីណាដែរ។ ដូច្នេះឃើញថាគេគ្រាន់តែឆ្លាក់យកន័យជានិមិត្តរូបប៉ុណ្ណោះ។

សូម្បីតែដីភូមិសុទ្ធសាធ គឺថាមិនមែនជាស្រែឬចម្ការ ក៏នៅកន្លែងខ្លះគេធ្វើឲ្យដីនោះមានថាមពល ឬភោគផលដោយគេធ្វើឲ្យចំណុចកណ្តាលភូមិនោះមានរូបរាងសម្រាប់ធ្វើកិច្ចផ្សេងៗ(រូបលេខ២២) ហើយដែលហៅថា«ព្រះភូមិ»(សូមអានអត្ថបទនៅជំពូកទី២ លេខរៀងទី៤៧ផង)។ ដើម្បីឲ្យយល់ន័យភោគផលនៃបង្គោលទាំងនោះជាពិសេសបង្គោលធំនៅកណ្តាល គឺត្រូវជ្រាបថាកាលដែលគេដាំជាដំបូង គេយកពែមួយមានរូបមនុស្សស្រីសូនពីម្សៅហៅថា «នាងអសមុខី»(រូបលេខ២៣)មកផ្កាប់លើបង្គោល ហើយសង្កត់ពែនោះធ្លុះទៅដីដែលជាការបង្ហាញច្បាស់ណាស់អំពីការរួមភេទ(រូបលេខ២៤)។