ផ្ទះកិង

ដោយ ហុក សុកុល

តាមធ្លាប់សង្កេតមក ឈ្មោះប្រភេទផ្សេងៗនៃផ្ទះខ្មែរច្រើនតែកំណត់ដោយដំបូល ឧទាហរណ៍ ផ្ទះរោងដោល, ផ្ទះប៉ិតជាដើម សុទ្ធសឹងមានដំបូលខុសគ្នា ដូចខ្ញុំធ្លាប់បានរៀបរាប់នៅជំពូកទី៣ ត្រង់លេខ១០ និងលេខ១២ស្រាប់។ ឯផ្ទះកិង សម្គាល់ថាមានដំបូលពីរថ្នាក់ត្រួតលើគ្នា ហើយមានហប់ពីរនៅខាងមុខនិងក្រោយដូចគ្នា (រូបលេខ១-២)។ សសរ កណ្តាលមានពីរជួរ ឯដំបូលលើទ្រដោយជើងគក។ ដំបូលថ្នាក់ក្រោមអាចបង្កើតបានជារបៀង បើគេបាំងជញ្ជាំងមកនៅត្រឹមសសរជួរទីពីរ (រូបលេខ៣)។ រនាបនៅត្រង់របៀងនេះសោត គេអាចបញ្ចុះឱ្យទាបជាងរនាបផ្ទះធំបន្តិចតាមចំណូលចិត្ត។ ជួនកាលគេធ្វើទ្វារធំដល់ទៅ៤នៅតាមទិសផ្សេងៗ រីឯជណ្តើរដាក់នៅត្រង់ទ្វារណាមួយ មិនថាទទឹងឬបណ្តោយផ្ទះឡើយ គឺតាមការត្រូវការ (រូបលេខ៤-៥)។ ឧទាហរណ៍ ជណ្តើរដាក់នៅបណ្តោយផ្ទះជាធម្មតា ប៉ុនែ្តក្នុងពេលខ្លះ ដូចជាមានរៀបមង្គលការកូនជាដើម គេដូរជណ្ដើរមកនៅខាងណាមួយដែលពុំឆ្ងាយពីរោងពិធី។

គេតែងនិយាយថា ពីមុនមកផ្ទះកិងច្រើនតែជាផ្ទះអ្នកមានបណ្តាសក្តិ បើពុំដូច្នោះក៏គង់ជាកុដិនៃចៅអធិការវត្តជាដើម។ គេជឿថាផ្ទះនៅរូបលេខ៦ ជាផ្ទះរបស់អ្នកធំណាម្នាក់នៅខេត្តបាត់ដំបងកាលពី “សម័យលោកម្ចាស់”។ រូបលេខ៧ គេគូរប្លង់ផ្ទះនោះតាមបច្ចេកទេសស្ថាបត្យកម្ម។ ប៉ុន្តែបើពិនិត្យគំនូរបុរាណនៅតាមវត្តជាដើម ឃើញថាអាចដូច្នោះមែនផង ហើយអាចពុំមែនផង។ រូបលេខ៨ ទំនងជាផ្ទះនៃអ្នកទ្រើសឬអ្នកមានណាម្នាក់មែន ប៉ុន្តែនៅរូបលេខ៩ ឃើញថាជាផ្ទះអ្នកសាមញ្ញធម្មតា ជញ្ជាំងនិងដំបូលធ្វើអំពីស្លឹក។